Rozpoczął się już spis powszechny. Zgodnie z ustawą o statystyce publicznej z 1995 roku. Nasz udział w “Narodowym Spisie Powszechnym Ludności i Mieszkań 2021” jest obowiązkowy. Niektóre postawione pytania zdecydowanie naruszają Naszą  prywatność, rozumianą tak, jak prywatność powinna być rozumiana w 2021 roku zgodnie z RODO. Jak się więc spisać z zachowaniem prywatności i czy przekazane przez nas GUS-owi dane, często bardzo wrażliwe, będą bezpieczne?

Najważniejsze informacje

• Spisać musi się każdy do 30 września 2021
• Spisujemy się online. Niektóre pytania są “niekomfortowe”.
• Jeśli ktoś nie może spisać się online, może to zrobić telefonicznie lub “zamawiając” rachmistrza
• Ludzie którzy nie mogą się spisać online lub telefonicznie, tożsamość rachmistrza będą mogli zweryfikować …online lub telefonicznie

Uwaga! Jak widać, jeśli sam najpierw nie zgłosisz chęci spisu przez telefon/rachmistrza, to NIKT nie będzie do Ciebie dzwonił/przychodził. Więc jeśli odbierzesz telefon od kogoś, kto zacznie Cię pod pretekstem spisu powszechnego wypytywać o dane — rozłącz się. To oszustwo.

Bezpieczeństwo spisu powszechnego?

Bezpieczeństwo spisu gwarantowane jest zarówno od strony prawnej, wynikającej z ustawy jak i technicznej. Jeśli chodzi o prawo, to:

• GUS nie może wykorzystywać danych do innych celów niż statystyczne
• Pracowników GUS obowiązuje tajemnica statystyczna, za której złamanie przewidziane są kary

Jeśli chodzi o aspekty techniczne, to dane mają być po przekazaniu anonimizowane i dalej rozpatrywane bez połączenia z daną osobą, bo powiązanie z “tożsamością” do celów statystycznych nie jest potrzebne. Dodatkowo, jak wspomniano na konferencji, na warstwie infrastruktury GUS korzysta z WAF-ów i antywirusa (eee?), a sama aplikacja przeszła testy penetracyjne manualne i była skanowana pod kątem podatności. Ale chyba jeszcze nie wszystkie bugi ustrzelono (podaje niebezpiecznik.pl)

Jakie są pytania w spisie?

Narodowy Spis Powszechny 2021 – jakie pytania?

W ramach Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań zostaną zebrane następujące dane:

• płeć;
• wiek;
• adres zamieszkania;
• stan cywilny;
• kraj urodzenia;
• kraj posiadanego obywatelstwa.
• bieżący status aktywności zawodowej – pracujący, bezrobotni, bierni zawodowo;
• lokalizacja miejsca pracy;
• rodzaj działalności zakładu pracy;
• zawód wykonywany;
• status zatrudnienia;
• wymiar czasu pracy;
• rodzaj źródła utrzymania osób;
• rodzaje pobieranych świadczeń.
• Poziom wykształcenia.
• samoocena niepełnosprawności;
• prawne orzeczenie o niepełnosprawności lub niezdolności do pracy;
• stopień niepełnosprawności;
• grupy schorzeń powodujące trudności w wykonywaniu codziennych czynności.
• okres zamieszkania w obecnej miejscowości;
• miejsce poprzedniego zamieszkania w kraju;
• miejsce zamieszkania rok przed spisem;
• fakt przebywania kiedykolwiek za granicą;
• rok przyjazdu /powrotu do Polski;
• miejsce zamieszkania za granicą – kraj (dla osób przebywających kiedykolwiek za granicą);
• kraj przebywania i rok wyjazdu z Polski (dla osób przebywających czasowo za granicą).
• narodowość – przynależność narodowa lub etniczna;
• język, którym posługują się osoby w kontaktach domowych;
• wyznanie – przynależność do wyznania religijnego.
• stopień pokrewieństwa z reprezentantem gospodarstwa domowego;
• tytuł prawny gospodarstwa domowego do zajmowanego mieszkania.
• rodzaj pomieszczeń mieszkalnych;
• stan zamieszkania mieszkania;
• własność mieszkania;
• liczba osób w mieszkaniu;
• powierzchnia użytkowa mieszkania;
• liczba izb w mieszkaniu;
• wyposażenie mieszkania w urządzenia techniczno-sanitarne;
• rodzaj stosowanego paliwa do ogrzewania mieszkania;
• tytuł prawny zamieszkiwania mieszkania przez gospodarstwo domowe;
• rodzaj budynku, w którym znajduje się mieszkanie;
• stan zamieszkania budynku;
• wyposażenie budynku w urządzenia techniczne;
• powierzchnia użytkowa mieszkań w budynku;
• liczba izb w budynku;
• własność budynku;
• liczba mieszkań w budynku;
• rok wybudowania budynku.

To o co pyta GUS jest poważnym zagrożeniem dla prywatności danej osoby. Pytania można zobaczyć, zakładając sobie anonimowe konto na e-mail.

• Czy jesteś w nieformalnym związku?

Są także pytania o bardzo wrażliwe kwestie: choroby i wiarę. Ale można nie udzielić na nie odpowiedzi:

Osoby, które nie przekażą informacji w narodowym spisie powszechnym, ani nie zadzwonią na infolinię, by poinformować o braku możliwości wzięcia w nim udziału, mogą zostać ukarane.

Grzywna to nawet 5 tys. zł

To miłe. Niestety, współlokatorów trzeba już podać, a to jest kłopotliwe, bo wymagany jest ich PESEL:

Możesz odmówić, ale… kara może być nieuchronna;

Udział w nim jest obowiązkowy. GUS zapyta o to, jak i z kim mieszkamy oraz gdzie pracujemy. Będzie chciał znać naszą narodowość i wyznanie. Jakie kary grożą za odmowę wzięcia udziału w spisie lub podanie fałszywych danych?

Dlaczego w ogóle musimy się spisywać?

Bo “GUS potrzebuje skonstruować operaty losowania dla reprezentacyjnych badań społecznych. Są one podstawą do losowania prób do badań przeprowadzanych w okresach między spisowych”. Hehe, a teraz prościej. GUS po analizie przekazuje informacje wielu ministerstwom, które w oparciu o te dane obliczają np. budżety na dotacje. Dane opracowane na podstawie spisu są też udostępniane publicznie, znajdziecie je tutaj.

W dodatku na realizację spisów nalegają organizacje takie jak UE i ONZ, a jak pisze GUS na swoich stronach, praktyka spisów sięga 400 lat p.n.e.

Wiele ciekawych opisów i porad możecie znaleść na stronie niebezpiecznik.pl – polecamy stronę, gdyż znajdziecie na niej mnóstwo interesujących informacji dotyczących bezpieczeństwa.

Niestety  Spis Powszechny jest niewypałem, bo jest obowiązkowy, imienny (a nie anonimowy) oraz obejmuje szczegółowe, prywatne informacje. Obawiamy się, że wyciek się tych danych w niepowołane ręce może być bardzo niebezpieczne. Warto również wspomnieć że jedynie 20% (wylosowanych) Polaków otrzyma do wypełnienia kwestionariusz szczegółowy (zawierający więcej pytań niż podstawowy formularz do samospisu internetowego), gdzieś go będzie trzeba odesłać!

Niewypałem jest również błędne funkcjonowanie serwera, który często wylogowywuje nas z bieżącej sesji, nie może wysłać wpisanych danych i nie daje możliwości zapisania danych.

Samospis internetowy jest ogólnie dobrym pomysłem jednak jest niedopracowany i takie działanie jest niebezpieczne dla osób uczestniczących w tym spisie. Może również będzie w przyszłości możliwość głosowania w wyborach powszechnych lub np. referendach krajowych poprzez utworzony profil zaufany, ale jedynie w takiej formie gdzie wyborca może po wyborach po głosowaniu kontrolować/weryfikować swój głos na kogo został oddany.

Ludzie jednak chcą nigdzie dzwonić, umawiać się na spotkania weryfikacyjne, podawać jeszcze więcej informacji o sobie. Z kolei GUS nie chce, żeby nowa forma uwierzytelnienia była droższa wykorzystując na przykład podwójna weryfikację

Warto jednak mocno zastanowić się, jaki realny użytek (korzyści) ktoś będzie miał z tych konkretnych danych i czy jest w stanie zdobyć je (może łatwiej?) z innego miejsca?

RODO a spis powszechnyPonadto, zgodnie z art. 31 ust. 2 ustawy o NSP 2021, wykonanie tzw. „obowiązku informacyjnego”, o którym mowa w art. 13 ust. 1 i 2 rozporządzenia 2016/679, następuje przez udostępnienie informacji, o których mowa w art. 13 ust. 1 i 2 rozporządzenia RODO, w Biuletynie Informacji Publicznej i stronie internetowej Głównego Urzędu Statystycznego.